ျပည္တြင္းေလ့လာသူမ်ား ေက်ာက္စိမ္းအစီရင္ခံစာကို ေထာက္ခံၾကိဳဆို

ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ေက်ာက္စိမ္းထုတ္လုပ္မႈက ၂၀၁၄ခုႏွစ္ တႏွစ္တည္းမွာပင္ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလီယံရွိသည္ဟု ေဖာ္ျပခဲ့ေသာ Global Witness ၏ အစီရင္ခံစာကို ယေန႕ထုတ္ ပုဂၢလိကပိုင္ သတင္းစာႏွင့္ ဂ်ာနယ္အမ်ားစုတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ၾကသည္။
လန္ဒန္အေျခစုိက္ Global Witness ၏ “ေက်ာက္စိမ္း- ျမန္မာႏုိင္ငံ၏ ႀကီးမားသည့္ ႏုိင္ငံေတာ္ လွ်ိဳ႕၀ွက္ခ်က္” အမည္ရွိ အစီရင္ခံစာကို ေအာက္တုိဘာလ ၂၃ ရက္ေန႔တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့ၿပီး အစီရင္ခံစာမွ ကိန္းဂဏန္း အခ်ိဳ႕က သံသယ၀င္စရာ အနည္းငယ္ ရွိေနေသာ္လည္း ျပည္တြင္းမွ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူမ်ားက ႀကိဳဆိုခဲ့ၾကပါသည္။
ေဒၚလာ ၃၁ ဘီလီယံဆိုသည့္ တန္ဘိုးသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ GDP ၏ တ၀က္နီးပါးခန္႔ျဖစ္ၿပီး အစိုးရ၏ က်န္းမာေရး အသံုးစရိတ္ထက္ ၄၆ ဆ ပိုမ်ားေၾကာင္းႏွင့္ ေဒသခံျပည္သူမ်ားမွာ အက်ိဳးေက်းဇူး
အနည္းငယ္သာ ခံစားရေၾကာင္း အစီရင္ခံစာတြင္ ႏိႈင္းယွဥ္ေဖာ္ျပထားသည္။ အာဏာရွင္ေဟာင္း ဦးသန္းေရႊ၊ အာဏာရပါတီမွ အေရးပါသူမ်ားျဖစ္သည့္ ၀န္ႀကီးဦးအုန္းျမင့္ႏွင့္ ၀န္ႀကီး ဦးေမာင္ေမာင္သိန္းတုိ႔ အပါအ၀င္ ထိပ္တန္းအာဏာပိုင္မ်ား၏ မိသားစုမ်ား၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက မူးယစ္ေဆးဝါးႏွင့္ သကၤာမကင္းျဖစ္ျပီး လူဆိုးစာရင္းထည့္သြင္းထားေသာ ဝျပည္ေသြးစည္းညီညြတ္ေရးတပ္ ကဲ့သို႕ လက္နက္ကိုင္အဖြဲ႕ ေခါင္းေဆာင္မ်ားႏွင့္ နီးစပ္ပတ္သက္ေသာ စီးပြားေရးသမားမ်ားက ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ အဓိက ပါ၀င္သူမ်ား ျဖစ္ၾကသည္ဟု Global Witness ၏ အစီရင္ခံစာ ကဆိုသည္။
၂၀၁၄ မွာ ႏိုင္ငံ့ဘ႑ာထဲ အေမရိကန္ေဒၚလာ ၃၇၄ သန္းသာ ေရာက္လာခဲ့ေသာ္လည္း ဘီလီယံႏွင့္ခ်ီေသာ ပိုက္ဆံမ်ား အဆိုပါပုဂၢဳိလ္မ်ား၏ အိတ္ကပ္ထဲ ေရာက္သြားခဲ့သည္ဟု Globla Witness အစီရင္ခံစာမွာ သုံးသပ္ခဲ့ျခင္းအား ေက်ာက္မ်က္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားအသင္း၏ အတြင္းေရးမွဴး ဦးထြန္းလွေအာင္က ၎တို႔ အသင္းအေနျဖင့္ ႏုိင္ငံျပင္ပသို႔ ေမွာင္ခုိထုတ္ေနေသာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာ ပမာဏကို မည္သည့္အခ်ိန္ကမွ် မသိရွိခဲ့ရဟု ဆိုသည္။
“ေက်ာက္စိမ္းေမွာင္ခုိ ေရာင္းခ်မႈေတြရွိခဲ့ၿပီးသလို ခုလည္းရွိေနေသးတဲ့အတြက္ ႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အခြန္ ဘ႑ာေငြေတြ အေျမာက္အမ်ား ဆုံးရႈံးပါတယ္” ဟု သူက ေျပာသည္။
“အစီရင္ခံစာက ေကာင္းပါတယ္။ ဒီကိန္းဂဏန္းေတြကုိ ထုတ္ေဖာ္လုိက္တဲ့အတြက္ အစုိးရအေနနဲ႔လည္း အားနည္းခ်က္ေတြကို သိသြားပါလိမ့္မယ္။ ေက်ာက္စိမ္းေတြကုိ တရား၀င္ေရာင္းမယ္ဆုိရင္ေတာ့ ပုိေကာင္းပါတယ္”ဟုလည္း ဦးထြန္းလွေအာင္က ေျပာသည္။
ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းတြင္ မည္သည့္ကုမၸဏီသည္ မည္သူက ကုမၸဏီပိုင္ရွင္အစစ္ျဖစ္သည္ ဆိုျခင္းကဲ့သုိ႔ ေပ်ာက္ကြယ္ေနသည့္ အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္မ်ားကုိ ေက်ာက္မ်က္လုပ္ငန္းရွင္အသင္းမွ မသိရွိေၾကာင္း သူက ထပ္ေျပာသည္။
“အေသးစိတ္ အခ်က္အလက္ေတြကို က်ေနာ္ မသိတဲ့အတြက္ မွတ္ခ်က္မေပးႏုိင္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ အစီရင္ခံစာကုိေတာ့ ႀကိဳဆုိပါတယ္” ဟု ဦးထြန္းလွေအာင္က ဆိုသည္။
အစီရင္ခံစာတြင္ အေမရိကန္မွ အေရးယူပိတ္ဆုိ႔ျခင္းခံထားရေသာ မူးယစ္ရာဇာ ေဝေရွာက္ခန္က အေယာင္ျပ ကုမၸဏီ ကြန္ရက္ တခုမွတဆင့္ အေရးပါေသာ ေနရာမွ ပါ၀င္ေနသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ျမန္မာအစိုးရ စစ္တပ္ကိုယ္တိုင္က ၎၏ ကုမၸဏီမ်ားမွ တဆင့္ ေ၀စုႀကီးႀကီးမားမား ၀င္ေရာက္ရယူထားသည္ဟုလည္း ဆိုသည္။
စစ္အစိုးရႏွင့္ အဆက္အသြယ္ရွိသူမ်ား တပ္မေတာ္ဟုသိၾကသည့္ ျမန္မာစစ္တပ္ႏွင့္ အဆက္အသြယ္ ရွိသူမ်ားကလည္း ေက်ာက္စိမ္းက႑ကို တရား၀င္ လုပ္ပိုင္ခြင့္မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားသည္ဟု အစီရင္ခံစာတြင္ေဖာ္ျပထားသည္။ အဓိကအား ျဖင့္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမီတက္ႏွင့္ ျမန္မာ့ စီးပြားေရးေကာ္ပိုေရးရွင္းတို႔မွ တဆင့္ျဖစ္သည္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းက ေခတ္သစ္သမိုင္းမွာ အႀကီးမားဆံုးေသာ သဘာ၀အရင္းအျမစ္ လုယက္မႈ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီးေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံကို တံဆိပ္ေျပာင္းလဲကပ္ထားတဲ့ အစိုးရက ရက္စက္တဲ့ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ခ႐ိုနီစနစ္နဲ႔ အတိတ္ကာလက လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္မႈေတြကို ေျပာင္းလဲပစ္ေနတယ္လို႕ ကမာၻကို ေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ တန္ဘိုးအရွိဆံုး သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ျဖစ္သလို အရည္အေသြးေကာင္းတဲ့ စြဲမက္ဖြယ္ရာ ေက်ာက္မ်က္ရတနာျဖစ္တဲ့ ေက်ာက္စိမ္းကိစၥမွာေတာ့ လက္ေတြ႔နဲ႔ အလြန္ကြာျခားေနတာကို ေတြ႔ရပါတယ္” ဟု Global Witness မွ ေလ့လာသံုးသပ္သူတဦးျဖစ္သည့္ Juman Kubba က ေၾကညာခ်က္တြင္ ေျပာၾကားခဲ့သည္။
ျမန္မာရတနာေအာင္ဇဗၺဴ ေက်ာက္မ်က္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းကုမၸဏီ ဥကၠဌ ဦးေအာင္သိန္းက “က်ေနာ္တို႔ဟာ ေက်ာက္စိမ္း ကုန္သြယ္ေရးမွာ လက္၀ါးႀကီးအုပ္မႈနဲ႔ ေတြ႔ႀကံဳေနရတယ္လို႔ ေျပာရပါမယ္။ တိုင္းရင္းသား စီးပြားေရးလုပ္ငန္းရွင္ တေယာက္ အေနနဲ႕ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါကို ႀကံဳေတြ႔ေနရတယ္လို႔ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္” ဟု ေျပာသည္။
“သူတို႔ (ခ႐ိုနီမ်ားႏွင့္ အစိုးရ) မွာက အာဏာနဲ႔ ေငြရွိတယ္။ သူတို႔ ႏွစ္သက္တာ မွန္သမွ်လုပ္ႏိုင္တယ္” ဟု သူက ထပ္ေျပာသည္။ ေမွာင္ခိုထုတ္ျခင္းကို ေရွာင္လႊဲႏိုင္ရန္အတြက္ ျပည္တြင္း ေက်ာက္စိမ္းေစ်းကြက္ တခု ဖန္တီးေပးသင့္သည္ဟုလည္း ဆိုသည္။
“ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ပံုမွန္ေစ်းကြက္မရွိဘူး။ က်ေနာ္တို႔ အေနနဲ႔ တႏွစ္မွာ ၂ ႀကိမ္ျပဳလုပ္တဲ့ ေက်ာက္မ်က္ရတနာျပပြဲကိုပဲ မွီခိုေနရတယ္။ ဒီျပပြဲေတြ မရွိတဲ့အခ်ိန္မွာ အေရာင္းအ၀ယ္လုပ္ဖို႕ ေစ်းကြက္ရွိမယ္ဆိုရင္ ေမွာင္ခိုထုတ္တာ ရွိေတာ့မွာ မဟုတ္ဘူး” ဟု ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာသည္။
“က်ေနာ္တို႔ ဒါကို ေစာဒက မတက္ခ်င္ေတာ့ပါဘူး။ ဘာေၾကာင့္လည္း ဆိုေတာ့ က်ေနာ္တို႔ အႀကိမ္ႀကိမ္ေျပာခဲ့ၿပီးၿပီ။ ဘာမွျဖစ္မလာခဲ့ဘူး” ဟု ဦးေအာင္သိန္းက ေျပာသည္။
၂၀၀၄ ခုႏွစ္ ေက်ာက္မ်က္ျပပြဲ၏ အခ်က္အလက္မ်ားအေပၚ Global Witness က ေလ့လာဆန္းစစ္မႈအရ အဆိုပါကုမၸဏီမ်ားသည္ အရည္အေသြး အျမင့္ဆံုးေက်ာက္စိမ္းမ်ားကို ၁ ကီလိုဂရမ္လွ်င္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၃၀၀၀ ေစ်းႏႈန္းျဖင့္ ေရာင္းခ်ခဲ့သည္ဟု သိရသည္။ စစ္တပ္ပိုင္ ကုမၸဏီမ်ားက တရား၀င္ ျပသေရာင္းခ်မႈ ပမာဏက ၂၀၁၄ ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ ေဒၚလာ သန္း ၁၈၀ ရွိၿပီး ၂၀၁၃ ခုႏွစ္ႏွစ္တြင္ ေဒၚလာ သန္း၁၀၀ ရွိသည္ ဟုသိရသည္။
အဆိုပါ ကုမၸဏီမ်ားကို ကာကြယ္ေရး ဦးစီးခ်ဳပ္အတြက္ ျပင္ပ ဘတ္ဂ်တ္ ရန္ပံုေငြအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားၾကသည္။ ေက်ာက္စိမ္းမွရသည့္ ေငြေၾကးမ်ားက ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္/ ကခ်င္လြတ္ေျမာက္ေရးအဖြဲ႔ (KIA/KIO) တို႔ကို တိုက္ခိုက္မည့္ တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ အေထာက္အကူအျဖစ္ အသံုးျပဳေနသည္ဟု ကခ်င္ျပည္နယ္ရွိ လူအမ်ားစုက ယံုၾကည္ေနၾကသည္။
ေက်ာက္စိမ္းမွ အက်ိုဳးအျမတ္ ရရွိေနသူမ်ားထဲတြင္ စစ္တပ္ပိုင္ ျမန္မာ့စီးပြားေရး ဦးပိုင္လီမီတက္အျပင္ Ever Winner၊ KBZ Group၊ Asia World၊ Htoo Group တို႕ ပါဝင္ေနၾကသည္ဟု ေဖာ္ျပထားသည္။ ထို႕အျပင္ အေမရိကန္ ကုမၸဏီမ်ားျဖစ္သည့္ Caterpillar ႏွင့္ Coca Cola တို႔သည္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းကို လက္ဝါးၾကီးအုပ္ထားေသာ ကုမၸဏီမ်ားႏွင့္ ဖက္စပ္ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္းလည္း အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္။
ဗဟန္းမဲဆႏၵနယ္တြင္ ၀င္ေရာက္ယွဥ္ၿပိဳင္မည့္ တသီးပုဂၢလ လႊတ္ေတာ္ကိုယ္စားလွယ္ေလာင္း ေဒါက္တာညိဳညိဳသင္းက “ဒီလို ေမွာင္ခိုလုပ္ငန္းေတြကို အစိုးရရဲ႕ ခ႐ိုနီေတြက လုပ္တယ္ဆိုတာ ျပည္သူေတြက သိၾကပါတယ္။ အာဏာရွင္စနစ္က တိုင္းျပည္ကို ဘယ္ေလာက္အထိ နစ္နာဆံုး႐ံႈးေစတယ္ဆိုတာကို ဒီလို အစီရင္ခံစာေတြက ေဖာ္ျပေနပါတယ္။ ဒီလို အစီရင္ခံစာေတြကို က်မႀကိဳဆိုပါတယ္။ ေဒသခံေတြအေနနဲ႔ အလားတူကိစၥေတြကို ထုတ္ေဖာ္ေျပာဆိုဖို႔ က်မေတာင္းဆိုခ်င္ ပါတယ္။ ဒါမွလည္း အစိုးရက ျပန္လည္စစ္ေဆး ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္” ဟုေျပာသည္။
“ဒါကေနာက္တက္လာမယ့္ အစိုးရကို သတိေပးလိုက္တာပါပဲ။ အရင္အစိုးရက ျပည္သူေတြအေပၚ ဘယ္ေလာက္ အေၾကြးတင္သြားတယ္ဆိုတာကိုလည္း ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျဖစ္ေစခဲ့ပါတယ္။ ခ႐ိုနီေတြကို ဦးသန္းေရႊေခတ္မွာ ဖန္တီးခဲ့တယ္လို႔ က်မျမင္သလိုပဲ ျပည္သူေတြကလည္း ျမင္မယ္လို႔ထင္ပါတယ္။ ခ႐ိုနီေတြက စစ္အစိုးရေခတ္မွာ ေပၚလာခဲ့တာပါ” ဟု သူက ထပ္ေျပာသည္။
ေက်ာက္စိမ္းသည္ ျမန္မာႏိုင္ငံမွ အေရးအႀကီးဆံုး လက္နက္ကိုင္ ပဋိပကၡျဖစ္သည့္ အစိုးရတပ္မ်ားႏွင့္ ကခ်င္ လက္နက္ကိုင္အဖြဲမ်ားၾကားမွ တိုက္ပြဲမ်ား အတြက္ သိသာျမင္သာေသာ ေမာင္းႏွင္အားတခု ျဖစ္သည္။
၂ ဘက္လံုးက ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းမွ ဘ႑ာေငြမ်ား ရရွိေနၿပီး တိုက္ပြဲမ်ား ျပန္လည္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွ စ၍ လူေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေသဆံုးခဲ့ရသလို စစ္ေဘးေၾကာင့္ အိုးမဲ့အိမ္မဲ့ ထြက္ေျပးရသူမ်ားမွာလည္း ၁၀၀၀၀၀ ခန္႔ ရွိသည္ကို ျမင္ေတြ႔ခဲ့ရၿပီး ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းက စစ္အရာရွိႀကီးမ်ားႏွင့္ အစိုးရအဖြဲ႔ အတြင္းမွ သေဘာထားတင္းမာသူမ်ားအတြက္ ပဋိပကၡကို အခ်ိန္ဆြဲရန္ႏွင့္ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္း ပိုမိုပြင့္လင္းမွ်တလာလွ်င္ လက္ရွိ တရားမ၀င္ ရရွိေနသည့္ အခြင့္အေရးမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ မက္လံုးမ်ား ဖန္တီးေပးသလို ျဖစ္ခဲ့သည္။
ကခ်င္ျပည္နယ္မွ ေက်ာက္စိမ္းလုပ္ငန္းကို မည္သူက စီမံခန္႔ခြဲေနၿပီး မည္သူက အက်ိဳးအျမတ္ရရွိေနသနည္း ဆိုသည့္ ေမးခြန္းကို ယခုအခ်ိန္တြင္ ေျဖရွင္းရန္ႏွင့္ ပဋိပကၡ အဆံုးသတ္ႏိုင္ေရးအတြက္ အားလံုးပါ၀င္သည့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး သေဘာတူညီခ်က္တခုကို တည္ေဆာက္ရန္ အစီရင္ခံစာက ေတာင္းဆိုထားသည္။
Global Witness၏ အစီရင္ခံစာမွ တရားမ၀င္ ေက်ာက္စိမ္း ထုတ္လုပ္မႈ ကိန္းဂဏန္းမ်ားကို ဖတ္႐ႈၿပီးေနာက္ သူ ထိတ္လန္႔သြားခဲ့ရသည္ဟု ECO-DEV Myanmarမွ ဒါ႐ိုက္တာ ဦး၀င္းမ်ိဳးသူက ေျပာသည္။
“ကိန္း ဂဏန္းေတြကေတာ့ စဥ္းစားရပါမယ္။ ဒါေပမယ့္ တ႐ုတ္ဖက္က အေမရိကန္ ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလီယံဆိုတာ ကေတာ့ ေသခ်ာတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီပမာဏက ေဒၚလာ ၁၂ ဘီလီယံနဲ႔ ၃၁ ဘီလီယံၾကားမွာ ရွိလိမ့္မယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ တရားမ၀င္ ေက်ာက္စိမ္းစီးပြားေရးမွ မည္သူေတြ အက်ိဳးအျမတ္ရရွိေနသည္ဆိုျခင္းကို အစီရင္ခံစာတြင္ ေဖာ္ျပထားသည္ကို သေဘာက်သည္ဟု သူကထပ္ေျပာသည္။ အစိုးရက တရား၀င္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည့္ အေမရိကန္ ေဒၚ လာ ၂ ဘီလီယံႏွင့္ အစီရင္ခံစာတြင္ ပါ၀င္သည့္ ပမာဏ ကြာျခားခ်က္ကိုလည္း ဦး၀င္းမ်ိဳးသူက ေထာက္ျပသည္။
“ဒီပိုက္ဆံေတြ ဘယ္ေရာက္သြားသလဲ။ ခင္ဗ်ားတို႔ သိတဲ့ အတိုင္းပဲ ေစ်းကြက္ထဲမွာ စီးဆင္းေနတဲ့ ေငြေၾကး အမ်ားစုက ပိုင္ရွင္ အမည္မတပ္ႏိုင္ဘူး။ အဲဒါေၾကာင့္ အိမ္ၿခံေျမလုပ္ငန္းနဲ႔ တျခားသက္ဆိုင္ရာ ေစ်းကြက္ေတြပိုႀကီးမားလာတာ” ဟု သူကေျပာသည္။
သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းသူမ်ားက အဆိုပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို ထုတ္ျပန္ေပးရန္ႏွင့္ သဘာ၀ သယံဇာတ အရင္းအျမစ္မ်ား ထုတ္ယူမႈဆိုင္ရာ ပြင့္လင္းျမင္သာမႈ ေဖာ္ေဆာင္ေရး အစီအစဥ္ (EITI) သို႔ အစီရင္ခံရန္ ႀကိဳးစားခဲ့ေသာ္လည္း ၎တို႔ ႏွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ရန္ အစိုးရက တံု႕ဆိုင္းေနပံု ရသည္ဟု ဦး၀င္းမ်ိဳးသူကေျပာသည္။
“အက်ိဳးအျမတ္ ေ၀မွ်မႈ အားလံုး၊ အက်ိဳးအျမတ္ ပိုင္ဆိုင္မႈနဲ႔ သဘာ၀ အရင္းအျမစ္ ကန္ထ႐ိုက္ေတြကေန ဘယ္သူေတြ အက်ိဳးအျမတ္ ရရွိေနတယ္ဆိုတာကို EITI ရည္ရြယ္ခ်က္အတိုင္း ပြင့္လင္းျမင္သာစြာ တင္ျပႏိုင္ဖို႔ က်ေနာ္တို႔ ႀကိဳးစားရပါမယ္” ဟု သူက ဆိုသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံမွ ေက်ာက္စိမ္းထြက္ရာေဒသျဖစ္သည့္ ဖားကန္႔ေဒသ၏ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေက်ာက္စိမ္း အလြန္အကၽြံ တူးေဖာ္ထုတ္ယူမႈေၾကာင့္ အေတာ္မ်ားမ်ား ပ်က္စီးခဲ့ရၿပီ ျဖစ္သည့္အတြက္ စိတ္မေကာင္းေၾကာင္းလည္း ဦး၀င္းမ်ိဳးသူက ေျပာသည္။
ျမန္မာႏိုင္ငံသည္ ကမာၻေပၚတြင္ ေက်ာက္စိမ္း အမ်ားဆံုး ထုတ္လုပ္ေပးေနသည့္ ႏိုင္ငံျဖစ္ၿပီး အမ်ားစုမွာ မႏၲေလးၿမိဳ႕၏ ေျမာက္ဘက္ ၃၅၀ ကီလိုမီတာ အကြာ ကခ်င္ျပည္နယ္တြင္းမွ ပဋိပကၡျဖစ္ပြားေနေသာ ေတာင္တန္းမ်ားၾကားရွိ ဖားကန္႔ ေဒသမွ ျဖစ္သည္။
ေက်ာက္စိမ္းကုန္သြယ္ေရးႏွင့္ ေက်ာက္တြင္းမ်ား ပိုင္ဆိုင္မႈ ၿပိဳင္ဆိုင္ ျခင္းကလည္း အစိုးရတပ္ႏွင့္ KIA တို႔ၾကားမွ တိုက္ပြဲမ်ားကို မီးထိုးေပးသလို ျဖစ္ခဲ့ရသည္။
တိုက္ပြဲမ်ား ျပန္လည္ျဖစ္ပြားခဲ့သည့္ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွစ၍ အစိုးရက ဖားကန္႔ေဒသရွိ အႀကီးစား တူေဖာ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကို ရပ္ဆိုင္းထားခဲ့သည္ဟု ဆိုေသာ္လည္း Global Witness က စံုစမ္းစစ္ေဆးခ်ိန္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္အတြင္း ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားအရ အၾကီးစားစက္ယႏၲရားမ်ား ပိုမိုဝင္လာေနျပီး အစီရင္ခံစာပါ ဓာတ္ပံုမ်ားအရ အၾကီးအက်ယ္ ဆက္ထုတ္ေနၾကသည္။