တပ်မတော်နဲ့ စီးပွားရေးတွဲမလုပ်ဖို့ Kirin ကုမ္ပဏီကို လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ တိုက်တွန်း

19 June 2020 07:38(+0630) (10 မိနစ္ ခန္႔က)

ဂျပန်နိုင်ငံ တိုဂျိုမြို့ရှိ Kirin ရုံးချုပ်။ (နိုဝင်ဘာ ၂၉၊ ၂၀၀၈)

(Unicode)⤵⤵⤵
ဂျပန်အခြေစိုက် Kirin ကုမ္ပဏီဟာ စစ်တပ်ပိုင် မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီနဲ့ အကျိုးတူလုပ်နေတဲ့လုပ်ငန်းတွေ ရပ်နားဖို့ ဂျပန်နဲ့ နိုင်ငံတကာလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။ ဒီအကြောင်း ဗွီအိုအေမြန်မာပိုင်းသတင်းထောက် ကိုဇော်ထက် စုံစမ်းမေးမြန်းထားပါတယ်။

လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ HRW ရဲ့ အာရှရေးရာ တာဝန်ခံ Phil Robertson

အဖျော်၊ အချိုရည်ထုတ်လုပ်နေတဲ့ Kirin ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ အဆက်အဆံတွေဖြတ်ချင်းအားဖြင့် ကုမ္ပဏီက ချမှတ်ထားတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်း၊ စံထားတွေနဲ့ တရားမျှတမှုကို လေးစားလိုက်နာမှုပြဖို့ Human Rights Watch လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်မှုအဖွဲ့က တိုက်တွန်းပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေနဲ့ မြန်မာ လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်နေတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ကို အလှုငွေထည့်ဝင်တာတွေအပြင်၊ စစ်တပ်နဲ့အကျိုးတူဆောင်ရွက်နေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ရပ်ဆိုင်းဖို့ အချိန်ရောက်ပြီလို့ လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ HRW ရဲ့ အာရှရေးရာ တာဝန်ခံ Phil Robertson က VOA ကို ပြောပါတယ်။

“ဒါက သိပ်ကို ရှင်းပါတယ်၊ Kirin နဲ့ အကျိုးတူလုပ်နေတဲ့လုပ်ငန်းက တကယ်တော့ မြန်မာစစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားတာပါ။ မြန်မာစစ်တပ်ကိုပဲ အကျိုးဖြစ်စေမှာပါ။ ပြီးတော့ Kirin က နိုင်ငံတကာ ဂုဏ်သိက္ခာအတွက် လေးစားတဲ့အဖွဲ့ပါ။ ဒါကြောင့် စစ်တပ်နဲ့ စီးပွားရေးလုပ်တာ ရပ်သင့်ပါတယ်။”

မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ဖြစ်နိုင်ခြေရှိတဲ့ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်မှုတွေ၊ ရခိုင်နဲ့ ကချင်ပြည်နယ်မှာ ပြစ်မှုတွေ ကျူးလွန်မှုတွေ ဒါတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာတရားရုံး ICJ မှာ တရားရင်ဆိုင်နေရတာကြောင့်၊ နိုင်ငံတကာ စံနှုန်းတွေကို လေးစားလိုက်နာတဲ့ Kirin လို စီးပွားရေးလုပ်ငန်း တခုအနေနဲ့ ဒီလိုမျိုးအကျိုးတူ မလုပ်သင့်ဘူးလို့လည်း သူကပြောတာပါ။

ဒီတိုက်တွန်းချက်ကို Human Rights Now, Human Rights Watch, Japan Volunteer International Center နဲ့ Shapla Neer စတဲ့ လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်တဲ့ အဖွဲ့တွေက ဒီကနေ့ဇွန်လ ၁၈ ရက်မှာ ပူးတွဲသဘောထား ထုတ်ပြန်ခဲ့တာပါ။ Kirin ကုမ္ပဏီက ၂၀၁၇ အောက်တိုဘာမှာ စစ်တပ်ပိုင် ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃၀,၀၀၀ လှူဒါန်းခဲ့ပြီး အဲဒီအချိန်က ရိုဟင်ဂျာတွေကို လူမျိုးသုန်း ရှင်းလင်းနေချိန်ဖြစ်သလို လိင်ပိုင်းကျူးလွန်တာတွေ၊ တိုင်းရင်းသားတွေအပေါ် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တာတွေ၊ အတင်းအကျပ် နေရာရွှေ့ပြောင်းခိုင်းတာတွေ ရှိခဲ့တယ်လို့ ထောက်ပြထားကြပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာဆိုတဲ့အသုံးအနှုန်းကိုတော့ မြန်မာအစိုးရရော၊ မြန်မာစစ်တပ်ကပါ လက်မခံပါဘူး။

လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ HRW က Kirin ကုမ္ပဏီကို မေလ ၂၂ ရက်က ကနဦး စာပေးပို့ထားပြီး Kirin ဘက်ကလည်း ဇွန်လ ၁၂ ရက်မှာ ပြန်အကြောင်းကြားခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီစာထဲမှာတော့ သူတို့ကုမ္ပဏီက ၂၀၁၅ ခုနှစ် မြန်မာပြည်မှာ စရင်းနှီးမြှုပ်နှံတုန်းက မြန်မာအစိုးရဟာ ဒီမိုကရေစီအရွေ့ကို ကူးပြောင်းနေတာရယ်၊ NLD က အစိုးရဖွဲ့နိုင်တာရယ်၊ အမေရိကန်နဲ့ ဥရောပသမဂ္ဂက မြန်မာကို စီးပွားရေးပိတ်ဆို့တာတွေ ဖယ်ရှားလိုက်တာရယ် ဒီအချက်တွေနဲ့ ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီနဲ့လက်တွဲဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တာလို့ တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အခုလို လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့တွေက တောင်းဆိုတဲ့အတိုင်း စစ်တပ်ပိုင် ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီနဲ့ လက်တွဲဖြုတ်ဖို့ဆိုရင် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုတွေ သူတို့ဘက်က အမြန်ဆုံး လုပ်သွားမယ်လို့လည်း တုံ့ပြန်ထားပါတယ်။

ကုမ္ပဏီဘက်က စုံစမ်းမှုတွေ လုပ်မယ်လို့ပြောတဲ့အပေါ်မှာ တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေ ဦးဂဲနက်စ် ကတော့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေက အရင်ကတည်းက တောက်လျှောက်ရှိနေတယ်လို့ ထောက်ပြပါတယ်။

“အနှစ်ချုပ်ပြောရမယ်ဆိုရင် အခု Kirin ကလည်းပြန်ပြီး စိစစ်မယ် ပြန်ပြီး သုံးသပ်မယ်ဆိုတဲ့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ဖြေလျော့သွားပါပြီ၊ တပ်မတော်က မလုပ်တော့ပါဘူး ဆိုပေမဲ့လည်း နိုင်ငံတကာစံနှုန်းအရမှာ နောက်ပိုင်း ICJ မှအစလေ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး စုံစမ်းစစ်ဆေးခံနေရတာ ရှိနေတာပဲလေ။ အဲဒီတော့ အခုကျမှပဲ ပြန်သုံးသပ်မယ်ဆိုတဲ့ ဟာကတော့ ကုမ္ပဏီကလည်းဒါ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရင်တော့ သိသိလျက်သားနဲ့ အခုမှ ပြန်စုံစမ်းမယ်ဆိုတာ ကျနော်တော့ သဘောမတွေ့ဘူးပေါ့နော်။”

တပ်မတော်ဘက်ကတော့ နယ်မြေမငြိမ်းချမ်းတဲ့အချိန်၊ တိုက်ပွဲကာလအတွင်း ဒီလိုခေါင်းစဉ်အောက်ကနေ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်တဲ့ပုံစံ ဖြစ်ပွားလေ့ရှိတယ်ဆိုပြီး တုံ့ပြန်တာမျိုးရှိကြောင်း သူကထောက်ပြပါတယ်။

၂၀၁၅ တုန်းက ဦးပိုင်နဲ့ အကျိုးတူစလုပ်ခဲ့တဲ့ MBL ကုမ္ပဏီမှာ Kirin က ရှယ်ယာ ၅၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ၂၀၁၇ မှာ လုပ်တဲ့ Mandalay Brewery ကုမ္ပဏီမှာ ၅၁ ရာခိုင်နှုန်း Kirin ဘက်ကရထားပါတယ်။

 ဇော်ထက်  / ဗွီအိုအေ (မြန်မာပိုင်း)