“ကာတာ စင္တာရဲ႕ ေထာက္ျပခ်က္ မွန္သလား” ဧၿပီ ၃

ၿပီးခဲ့တဲ့ ရက္ပိုင္းက အေမရိကန္ အေျခစိုက္ ကာတာစင္တာ Carter Center ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္တဲ့ အစီရင္ခံစာ တစ္ေစာင္ ထုတ္ျပန္လိုက္ပါတယ္။ အဲဒီ အစီရင္ခံစာထဲမွာ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္အေနနဲ႕ တကယ့္ကို ၾကားေနၿပီး ဘက္မလိုက္တဲ့ အဖြဲ႔တစ္ခုအျဖစ္ ေဖာ္ျပႏိုင္ဖို႔ ကိစၥ၊ ၂၀၁၀ တုန္းက အႀကီးအက်ယ္ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ ႀကိဳတင္မဲေတြ ျပႆနာ၊ ေရြးေကာက္ပြဲကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး ဆန္တဲ့ ပဋိပကၡေတြ ထပ္မံ ျဖစ္ပြားလာမွာကို စိုးရိမ္ပူပန္တဲ့ကိစၥ စတာေတြကို ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ကာတာစင္တာ အစီရင္ခံစာမွာ ဘာေတြ ေထာက္ျပခဲ့ပါသလဲ။ အဲဒီ ေထာက္ျပခ်က္ေတြဟာ လက္ေတြ႔အေျခအေနနဲ႔ နီးစပ္ပါသလား။ ေရြးေကာက္ပြဲနဲ႔ ပတ္သက္လို႔

အျခား ဘာျပႆနာေတြ ရွိႏိုင္ေသးလဲဆိုတာ ဒီကေန႔ ေဆြးေႏြးတင္ျပသြားပါ့မယ္။ အေမရိကန္ သမၼတ ေဟာင္း ဂ်င္မီကာတာ တည္ေထာင္ထားတဲ့ ကာတာစင္တာဟာ ကမာၻ႔ႏုိင္ငံေပါင္း ၃၈ ႏုိင္ငံက ေရြးေကာက္ပြဲေပါင္း ၁၀၀ နီးပါးကို ေစာင့္ၾကည့္ခဲ့ဖူးတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့လည္း ၂၀၁၄ ဒီဇင္ဘာကေန ၂၀၁၅ ေဖေဖၚဝါရီလ အထိ ကရင္၊ ကယား၊ မြန္၊ ရွမ္းျပည္နယ္ေတြနဲ႔ ဧရာဝတီတုိင္း၊ မႏၲေလးတိုင္းေတြကို သြားေရာက္ ေလ့လာခဲ့ဖူးတဲ့ အဖြဲ႕လည္း ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိ ျမန္မာအစိုးရအေနနဲ႔ ႏုိင္ငံတကာ က ေရြးေကာက္ပြဲ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရး အဖြဲ႕ေတြကို ဖိတ္ေခၚထားၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ က်င္းပၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ၊ ၂၀၁၂ ေရြးေကာက္ပြဲ ေတြနဲ႔ ႏိႈင္းယွဥ္ရင္ သိသိသာသာ ျခားနားတဲ့ အေၾကာင္း၊ ဒါကို သူတုိ႔ ေထာက္ခံႀကိဳဆိုတယ္ ဆိုတဲ့အေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ ဦးေဆာင္သူဟာ အရင္ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း ျဖစ္ေနတယ္၊ ေအာက္ေျခ ေကာ္မရွင္ အဆင့္ဆင့္ တာဝန္ရွိသူေတြဟာလည္း စစ္ဗိုလ္ေဟာင္းေတြ ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ ေဒသဆိုင္ရာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အဖြဲ႔ေတြကို မွီခိုေနရတဲ့အတြက္ ဘက္မလိုက္ေရး မူအေပၚ ထိခိုက္ႏိုင္စရာ ရွိတယ္ဆိုၿပီး ေထာက္ျပထားပါတယ္။ ဒါတင္မက ႀကိဳတင္ မဲေပးခိုင္းတဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြဟာ ႏုိင္ငံတကာစံနဲ႔စာရင္ အလြန္ပဲ အားနည္းေနတယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ white card လို႔ေခၚတဲ့ ယာယီသက္ေသခံ လက္မွတ္သက္တမ္း ကုန္ဆံုးသြားၿပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလက္မွတ္ကိုင္ေဆာင္ခဲ့သူေတြ မဲေပးခြင့္ ဆံုး႐ံႈးရမယ့္ ကိစၥကိုလည္း စိုးရိမ္မကင္း ျဖစ္တယ္လုိ႔ ဆုိထားပါတယ္။ Carter Center ေရာက္ရွိခဲ့တဲ့ ေနရာေတြမွာ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရး တင္းမာမႈ စိုးရိမ္ဖြယ္ ထူးထူးျခားျခား မေတြ႔ခဲ့ရေပမဲ့ အစၥလာမ္ ဘာသာ ဆန္႔က်င္ေရး ေရးသားေျပာဆုိမႈေတြ ပံုမွန္ရွိေနတယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမ်ိဳးေရး တင္းမာမႈေတြ ပိုမို မဆုိးရြားႏုိင္ေအာင္ အားထုတ္သင့္တယ္လုိ႔လည္း ေထာက္ျပထား ပါတယ္။ ကာတာစင္တာရဲ႕ ပထမဦးဆံုး ေထာက္ျပခ်က္ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အဆင့္ဆင့္ရဲ႕ ဘက္လိုက္မႈ မရွိပါဘူးဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ျပသႏုိင္ေရး စိုးရိမ္တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းပါ။ တကယ္လည္း အဲဒီအခ်က္ မွန္ကန္ပါတယ္။ လက္ရွိ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ အရင္ တပ္မေတာ္ အစိုးရေခတ္က ျပည္ခိုင္ျဖိဳး အသင္းကို ဆက္ခံတဲ့၊ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္းေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ျပည္ခိုင္ျဖိဳးပါတီနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ဦးေဆာင္တဲ့ အင္န္အယ္လ္ဒီ အမ်ိဳးသားဒီမိုကေရစီ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္တို႔ဟာ အဓိက ယွဥ္ၿပိဳင္ဘက္ေတြ ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ အဲလို အေျခအေနမ်ိဳးမွာ သမၼတ က ခန္႔အပ္လိုက္တဲ့ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဥကၠဌဟာ အရင္ စစ္အာဏာရွင္ေခတ္က ထိပ္ပိုင္းေခါင္းေဆာင္ တာဝန္ယူခဲ့တဲ့ စစ္ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေဟာင္း တစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနတဲ့အျပင္ အသင္းကို အသြင္ေျပာင္းလိုက္တဲ့ ျပည္ခုိင္ၿဖိဳးပါတီရဲ႕ ထိပ္ပိုင္း ေခါင္းေဆာင္ တာဝန္ယူခဲ့သူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မက ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ျပည္ခိုင္ၿဖိဳး ပါတီကေန ေရြးေကာက္ပြဲဝင္ၿပီး အမတ္အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ခံရသူလည္း ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဒီေလာက္ မကပါဘူး။ တုိင္းနဲ႔ ျပည္နယ္၊ ခ႐ိုင္၊ ၿမိဳ႕နယ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အဆင့္ဆင့္ တာဝန္ရွိသူေတြနဲ႔ အဖြဲ႔ဝင္ အမ်ားစုဟာလည္း တပ္မေတာ္ကေန ေရႊ႕ေျပာင္း ေနရာခ်ထားေပးတဲ့ စစ္ဗိုလ္ေဟာင္းေတြ ခ်ည္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အစိုးရနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ဘက္က အရပ္သားဝန္ထမ္းေတြ ရွာေဖြရ မလြယ္ကူလို႔ တပ္မေတာ္သားေတြကို ေနရာခ်ထားေပးတာ ဆိုၿပီး ဆင္ေျခေပးထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္နဲ႔ ေကာ္မရွင္ အဆင့္ဆင့္ဟာ လာမယ့္ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ဘက္မလိုက္ပါဘူး၊ ၾကားေနပါ့မယ္ဆိုတာ ယံုၾကည္သူ မရွိသေလာက္ နည္းေနပါတယ္။ ပံုရိပ္လည္း မေကာင္းပါဘူး။ လတ္တေလာ သမၼတ ဦးသိန္းစိန္ကေတာ့ ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ အဖြဲ႕ဝင္အျဖစ္ ေနာက္ထပ္တိုင္းရင္းသား ရွစ္ေယာက္ကို ထည့္သြင္းဖို႔ အဆိုျပဳထားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လည္း ဒီေလာက္ လုပ္ျပ႐ံုနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ အဆင့္ဆင့္ရဲ႕ ဘက္မလိုက္ပါဘူးဆိုတဲ့ ပံုရိပ္ ပိုေကာင္းလာမွာေတာ့ မဟုတ္ေသးပါဘူး။ ကာတာ စင္တာက ေနာက္ထပ္ ေထာက္ျပတာကေတာ့ ႀကိဳတင္မဲ ကိစၥပါ။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲတုန္းမွာ မသမာမႈ က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ျပႆနာအျဖစ္ ျပည္သူေတြ နားလည္ထားၾကတာပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ဥပေဒနဲ႔ အညီ ေကာင္းေအာင္ လုပ္ပါမယ္လို႔ ေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္က ကတိျပဳထားၿပီးပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရးဆန္တဲ့ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားလာမွာကိုပါ။ ကာတာ စင္တာက စိုးရိမ္မယ္ ဆိုလည္း စိုးရိမ္ေလာက္စရာ အေျခအေနပါ။ ဒါနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လတ္တေလာ ဥပမာတစ္ခု ေထာက္ျပလို႔ရပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ မတ္လ ကုန္က ပုဇြန္ေတာင္ၿမိဳ႕နယ္ထဲမွာ ဗုဒၶဘာသာ တရားပြဲတစ္ခု က်င္းပပါ တယ္။ တရားပြဲ တစ္ရက္မွာ တိပိဋက ေအာင္ ဆရာေတာ္တစ္ပါး တရားေဟာပါတယ္။ ဆရာေတာ္ရဲ႕ ေဟာၾကားခ်က္ထဲမွာ လြတ္လပ္ေရးရဖို႔ ႀကီးပမ္းစဥ္ကာလ အတြင္းက အမ်ိဳးသား ေခါင္းေဆာင္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက တိုင္းျပဳျပည္ျပဳ လႊတ္ေတာ္အမတ္ လုပ္မယ့္သူေတြရဲ႕ အရည္အခ်င္းမွာ ကိုယ့္အမ်ိဳးဘာသာကို ေစာင့္ေရွာက္မယ့္ ဝံသာႏုနဲ႔ ျပည့္စံုသူ ျဖစ္ရမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ ထည့္သြင္းထားေၾကာင္း၊ ဒါဟာ အဲဒီ အခ်ိန္တုန္းက ဗုဒၶဘာသာဝင္ ၁၂ ေယာက္မွာ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္မယ့္ ပုဂၢိဳလ္ တစ္ေယာက္ႏႈန္းရွိတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ေနာင္ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး အႏွစ္ ၅၀ ၾကာလာရင္ ငါးေယာက္ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္သြားမယ္လို႔ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းက ေျပာၿပီး ထည့္သြင္းခဲ့တဲ့အေၾကာင္း၊ ဒီအခ်က္ေၾကာင့္ပဲ ၁၉၉၀ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ဟာ အမတ္ေလာင္း ျဖစ္ခြင့္မရတဲ့အေၾကာင္း ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒါတင္မက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း ေျပာခဲ့သလိုပဲ လြတ္လပ္ေရးရၿပီး ႏွစ္ေပါင္း ၅၀ အတြင္း ဗုဒၶဘာသာဝင္ ငါးေယာက္မွာ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္သူ တစ္ေယာက္ႏႈန္းထား ျဖစ္လာေၾကာင္း၊ လက္ရွိ အဲဒီ အႏၲရာယ္ေပးႏုိင္သူ ၂၃ ရာခုိင္ႏႈန္း ရွိလာၿပီး အမ်ိဳးဘာသာ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တာ မလုပ္ရင္ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္း၊ သံုးေယာက္ တစ္ေယာက္ႏႈန္း ျဖစ္လာမွာ ျဖစ္ၿပီး “အစၥလာမ္မစ္ တုိင္းျပည္ ျဖစ္ဖို႔သာ ျပင္ေပေတာ့။ ေခါင္းျဖတ္ခံရဖို႔သာ ျပင္ေပေတာ့” ဆိုၿပီး ေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ မမွန္ကန္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႔ ဘာသာျခား မုန္းတီးေရးကို ေပၚေပၚတင္တင္ လံႈ႕ေဆာ္တာ ေတြ႕ႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလို အခ်က္ေတြေၾကာင့္လည္း ကာတာ စင္တာက စိုးရိမ္ပူပန္ၿပီး အစီရင္ခံစာမွာ ေထာက္ျပခဲ့တာ ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ အစီရင္ခံစာမွာ ပါသလိုပဲ၊ ကာတာစင္တာဟာ အစိုးရနဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲေကာ္မရွင္ကို ဖိအားေပးတာ၊ ေတာင္းဆိုတာမ်ိဳး ဘာမွ မလုပ္ပါဘူး။ သူတို႔ ေတြ႕ရွိခ်က္ကို ေထာက္ျပတာ ျဖစ္ၿပီး ႏိုင္ငံတကာက လက္ခံႏိုင္တဲ့ တရားမွ်တ လြတ္လပ္တဲ့ ေရြးေကာက္ပြဲ က်င္းပခ်င္တယ္ ဆိုရင္ အစိုးရနဲ႔ ေကာ္မရွင္ ဘက္က ေလးေလးနက္နက္ သံုးသပ္ျပဳျပင္သင့္ပါေၾကာင္း တင္ျပလိုက္ရ ပါတယ္။