သယံဇာတလုပ္ငန္း ပြင့္လင္းျမင္သာေရး ၃၁၊၁၀၊၂၀၁၄

 ေအာက္တုိဘာ ၃၁

လြန္ခဲ့တဲ့ ေအာက္တိုဘာ (၁၄) ရက္နဲ႔ (၁၅) ရက္ေန႔က ေနာ္ေဝးအေျခစိုက္ EITI - Extractive Industries Transparency Initiative သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရး ဘုတ္အဖြဲ႔ အစည္းအေဝး ေနျပည္ေတာ္မွာ က်င္းပသြားပါတယ္။ အႏွစ္ (၂၀) ေက်ာ္ စစ္အုပ္စုအသိုင္းအဝိုင္းက လက္ဝါးႀကီးအုပ္ၿပီး က်ိတ္ဝိုင္းလုပ္ထားတဲ့လုပ္ငန္းမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္တာဟာ စိတ္ဝင္စားစရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ က်ိတ္ဝုိင္းလုပ္ထားတဲ့ လုပ္ငန္းမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္တာဟာ စိတ္ဝင္စားစရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ က်ိတ္ဝိုင္းလုပ္ထားတဲ့ လုပ္ငန္းမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္တာဟာ စိတ္ဝင္စားစရာ ျဖစ္ေနပါတယ္။ က်ိတ္ဝိုင္းလုပ္တဲ့ စစ္အုပ္စုဓေလ့ကို မလိုလားသူေတြက ပြင့္လင္းျမင္သာေရးကို ေထာက္ခံပါတယ္။
အဖြဲ႔ဝင္ျဖစ္ဖုိ႔ စိတ္ဝင္စားေၾကာင္း အစိုးရေၾကညာၿပီး တႏွစ္အၾကာ (၂၀၁၄) ဇူလိုင္မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္း ျဖစ္လာပါတယ္။

တုိင္းျပည္စီးပြားေရးနဲ႔ ေနာင္လာေနာင္သား ျပည္သူမ်ား ေရရွည္ဖြံ႔ၿဖိဳးတုိးတက္ေရးအတြက္ ရည္ရြယ္တယ္လို႔ ၂၀၁၂ ဒီဇင္ဘာလထုတ္ သမၼတေၾကညာခ်က္မွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ဝန္ႀကီး (၅) ဦး ပါဝင္တဲ့အဖြဲ႔ကို တာဝန္ေပးပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႔အတြက္ သတ္မွတ္တဲ့အတိုင္း အစိုးရ၊ ပုဂၢလိကကုမၸဏီနဲ႔ အရပ္ဖက္အဖြဲ႔အစည္း ကိုယ္စားလွယ္ေတြပါဝင္တဲ့ သံုးပြင့္ဆုိင္ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔ကို ဖြဲ႔စည္းႏုိင္တဲ့အတြက္ EITI အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္းအျဖစ္ ျမန္မာအစိုးရကို လက္ခံလိုက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ သံုးပြင့္ဆိုင္ညႊန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔ဟာ ပံုမွန္အစည္းအေဝးနဲ႔ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ က်င္းပႏိုင္တာေတြ႔ရပါတယ္။

ပြင့္လင္းျမင္သာေရးကို အဓိကထားတဲ့အတြက္ တာဝန္ယူမႈ၊ ေျဖာင့္မတ္မွန္ကန္မႈ၊ အမ်ဳိးသားအက်ဳိးစီးပြားကို ေရွ ႔ရႈမႈ၊ တုိင္းရင္းသားျပည္သူရဲ ႔ သေဘာထားနဲ႔ အက်ဳိးစီးပြားကို အေလးထားမႈ၊ စဥ္ဆက္မျပတ္ ဖြံ႔ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ စတာေတြကို သံုးပြင့္ဆုိင္အဖြဲ႔ရဲ ႔ အေျခခံမူအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ အစိုးရ၊ ပုဂၢလိကကုမၸဏီနဲ႔ အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းက ကိုယ္စားလွယ္ေတြပါဝင္တဲ့ သံုးပြင့္ဆိုင္အဖြဲ႔ရဲ ႔ စြမ္းရည္ဟာ အေရးႀကီးပါတယ္။ ၂၀၁၂ စံုစမ္းမႈအရ ေရနံဓါတ္ေငြ႔နဲ႔ သတၱဳတြင္းလုပ္ငန္းမွာ ပြင္လင္းျမင္သာမႈ မရွိဆံုးႏုိင္ငံဟာ ျမန္မာျဖစ္ပါတယ္။ Revenuse Watch Institute မႏွစ္ကထုတ္ေဝတဲ့ Resource Goverance Index မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဥပေဒစည္းမ်ဥ္း၊ သတင္းေဖာ္ျပမႈ၊ စစ္ေဆးမႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ စတာေတြမွာ (၅၈) ႏုိင္ငံကို ေလ့လာတဲ့အခါ ေနာ္ေဝးက ပထမရၿပီး ျမန္မာက ေနာက္ဆံုးပိတ္ ျဖစ္ပါတယ္။

သယံဇာတကို ဥပေဒမဲ့ ထုတ္ယူေနၾကသူေတြရွိေၾကာင္း အရပ္ဘက္အဖြဲ႔အစည္းေတြက အစိုးရကို တင္ျပေပမယ့္ အေရးမယူေၾကာင္း သိရပါတယ္။ ဒီအေတာအတြင္း ေရနံနဲ႔ဓါတ္ေငြ႔ ရွာေဖြတဲ့ လုပ္ကြက္ (၃၆) ခုကို ဘယ္သူပိုင္တယ္ဆိုတာ သိခ်င္လို႔ လန္ဒန္အေျခစိုက္ Global Witness အဖြဲ႔က စံုစမ္းေမးျမန္းတဲ့အခါ လုပ္ကြက္ (၁၇) ခုက ကုမၸဏီအားလံုးဟာ ပိုင္ရွင္ေတြကို ေဖာ္ျပၾကတယ္လို႔ ေအာက္တိုဘာလထုတ္ The shell starts to crack မွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ျမန္မာကုမၸဏီ (၁၅) ခုအနက္ (၈) ခုက ပိုင္ဆိုင္မႈကို ေဖာ္ျပၿပီး (၇) ခုက မေဖာ္ျပပါဘူး။ မေဖာ္ျပလိုတဲ့ ႏုိင္ငံျခားကုမၸဏီ (၁၁) ခု ရွိပါတယ္။ ပိုင္ဆိုင္မႈ မေဖာ္ျပတဲ့ ကုမၸဏီေတြထဲမွာ လုပ္ကြက္တခုရထားတဲ့ IGE ကုမၸဏီနဲ႔ လုပ္ကြက္ (၃) ခုရတဲ့ UNOG ကုမၸဏီလည္း ပါဝင္တယ္လို႔ Global Witness အစီရင္ခံစာမွာ ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

ဒီကုမၸဏီ (၂) ခုစလံုးဟာ ဦးေအာင္ေသာင္းရဲ ႔ သားေတြျဖစ္တဲ့ ေနေအာင္ နဲ႔ ျပည္ေအာင္တို႔ရဲ ႔ ၾသဇာခံေတြ ျဖစ္တယ္လို႔ ဇြန္လ (၂၆) ရက္ထုတ္ Financial Times သတင္းစာမွာ ေဖာ္ျပပါတယ္။ ကုမၸဏီပိုင္ဆုိင္မႈကို သဲသဲကြဲကြဲ မသိရေလေလ အလြဲသံုးစားလုပ္လို႔ ေကာင္းေလေလ ျဖစ္ေနပါတယ္။ အာဏာပိုင္ေတြရဲ ႔ ေဆြမ်ဳိးသားခ်င္း လွ်ဳိ ႔ဝွက္ပိုင္ဆိုင္တဲ့ ကုမၸဏီေတြကို စစ္အစိုးရက လုပ္ပိုင္ခြင့္ ခ်ေပးေလ့ ရွိပါတယ္။ သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔ EITI မွာ အဖြဲ႔ဝင္ေလာင္းျဖစ္လာတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ အစိုးရနဲ႔ ကုမၸဏီေတြဟာ လုပ္ပံုကိုင္ပံုနဲ႔ ပိုင္ဆုိင္မႈကို ေၾကညာဖို႔ တာဝန္ရွိေပမယ့္ ကုမၸဏီ (၁၈) ခုဟာ ပိုင္ဆုိင္မႈ ေၾကညာဖုိ႔ ပ်က္ကြက္ေနပါတယ္။ ကုမၸဏီ (၂၈) ခုကသာ ထုတ္ေဖာ္ေၾကညာတဲ့အတြက္ သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈမွာ က်ိတ္ဝိုင္းမရွိေတာ့ဘူးဆိုတာကို ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ပုဂၢလိက ကုမၸဏီေတြ ျပသဖို႔လုိပါတယ္။

သယံဇာတ ထုတ္ယူမႈ ပြင့္လင္းျမင္သာေရးအဖြဲ႔ EITI ရဲ ႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ဟာ ရိုးရိုးရွင္းရွင္းေလး ျဖစ္ပါတယ္။ သဘာဝဓါတ္ေငြ႔ ေရာင္းလို႔ရတဲ့ ေဒၚလာေတြ ဘယ္ေရာက္ကုန္သလဲ။ အစိုးရ ဘာလုပ္သလဲ စတာေတြကို တုိင္းသူျပည္သားက သိရွိႏိုင္ရမယ္လို႔ EITI အဖြဲ႔က ယူဆပါတယ္။ အဂတိလုိက္စားမႈ မရွိႏိုင္ေအာင္ သယံဇာတကုမၸဏီကို ပိုင္ဆိုင္ခ်ဳပ္ကိုင္သူေတြ ရထားတဲ့ ကန္ထရိုက္စာခ်ဳပ္နဲ႔ ေငြစာရင္းအေသးစိတ္ကို သိရွိဖို႔ EITI အဖြဲ႔မွာ တာဝန္ရွိလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္မို႔ ျမန္မာအစိုးရနဲ႔ ကုမၸဏီေတြဟာ EITI အဖြဲ႔ရဲ ႔ လမ္းညြန္မူဝါဒကို အေလးအနက္ လုိက္နာက်င့္သံုးဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။

ေဒသခံလူ႔အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ သဘာဝပတ္ဝန္းက်င္ကို အႏၱရာယ္ျဖစ္မျဖစ္ ျပည္သူျပည္သား နားလည္ႏိုင္ေအာင္ သယံဇာတကုမၸဏီေနြအေၾကာင္း အေသးစိတ္ သိရွိဖို႔ လိုပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းမွာ ပြင့္လင္းျမင္သာေလေလ မသမာတဲ့ ကုမၸဏီေတြကို ဟန္႔တားႏုိင္ေလေလ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရနံဓါတ္ေငြ႔တင္မကဘဲ သစ္ေတာ၊ သတၱဳတြင္း၊ ေျမယာစတဲ့ သဘာဝအရင္းအျမစ္ဆုိင္ရာ လုပ္ငန္းကန္ထရိုက္ေတြ ပြင့္လင္းျမင္သာမွသာ ျပည္သူလူထုအက်ဳိး ခံစားႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အုပ္စုနဲ႔ ခရိုနီေတြရဲ ႔ က်ိတ္ဝိုင္းအျဖစ္က ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳ သယံဇာတ လုပ္ငန္းျဖစ္လာမွသာ ျမန္မာအစိုးရကို ျပည္သူက ယံုၾကည္လာဖြယ္ ရွိပါတယ္။

ဦးေအာင္ခင္, ေက်ာ္ေက်ာ္သိန္း

30.10.2014 20:02